PMQA4.0 EP.1 : KM ไม่ใช่แค่เรื่อง "จัดเก็บเอกสาร" - นิยามใหม่ในโลกยุคแห่งข้อมูลและ AI

ความรู้ที่สำคัญที่สุดขององค์กร… กำลังรั่วไหลออกไปทุกวัน และนี่คือสัญญาณเตือนที่คุณอาจกำลังเผชิญอยู่

❌ ข้อมูลสำคัญกระจัดกระจายอยู่ทุกที่ ทั้งในอีเมล, ในกลุ่ม LINE, ในคอมพิวเตอร์ของแต่ละคน จนหาเท่าไหร่ก็ไม่เจอ?

❌ พอเจ้าหน้าที่อาวุโสที่เชี่ยวชาญที่สุดในเรื่องนั้นๆ เกษียณหรือลาออกไป ความรู้และประสบการณ์ล้ำค่าก็หายไปด้วย?

❌ เรากำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว แต่การตัดสินใจกลับล่าช้า เพราะขาดข้อมูลเชิงลึกที่ทันท่วงที?

ถ้าคำตอบคือ "ใช่" นั่นคือสัญญาณว่าองค์กรของคุณกำลังต้องการ การจัดการความรู้ (Knowledge Management - KM) ในนิยามใหม่

-------

ลบภาพจำเก่า: KM ไม่ใช่แค่ตู้เก็บเอกสาร

ในอดีต เมื่อพูดถึง KM เราอาจนึกถึงตู้เก็บเอกสารขนาดใหญ่, ห้องสมุด, หรือโฟลเดอร์ที่จัดเรียงอย่างเป็นระเบียบใน Shared Drive

แต่วันนี้ ในปี 2025 บริบทได้เปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง

KM ไม่ใช่แค่การ "จัดเก็บ" แต่คือ "กระบวนการบริหารจัดการสินทรัพย์ที่ล้ำค่าที่สุดขององค์กรอย่างมีกลยุทธ์"

สินทรัพย์ที่ว่านั้นคือ "ทุนความรู้ (Knowledge Capital)"

-------

รู้จัก "ทุนความรู้" สินทรัพย์ที่มองไม่เห็นแต่ทรงพลัง

ทุนความรู้ในองค์กรของเราประกอบด้วยสองส่วนสำคัญ

1. ความรู้ที่ชัดแจ้ง (Explicit Knowledge): คือ "สิ่งที่เรารู้ว่าเรารู้อะไร" เป็นความรู้ที่สามารถเขียน บันทึก และจัดเก็บได้ง่าย เช่น ระเบียบการจัดซื้อจัดจ้างฉบับล่าสุด รายงานผลการดำเนินงานตามตัวชี้วัด (KPI) หรือฐานข้อมูลผู้รับบริการ

2. ความรู้ที่ฝังลึกอยู่ในตัวคน (Tacit Knowledge): คือ "ขุมทรัพย์ที่ซ่อนอยู่" เป็นความรู้ที่เกิดจากประสบการณ์ สัญชาตญาณ และทักษะเฉพาะตัวของบุคลากร เช่น เทคนิคการเจรจาต่อรองของเจ้าหน้าที่จัดซื้อ วิธีการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าของทีมช่างเทคนิค หรือความเข้าใจในบริบทชุมชนของนักพัฒนาสังคม หลายครั้งความรู้ประเภทนี้เป็น "สิ่งที่องค์กรไม่รู้ว่าใครรู้อะไร"

ดังนั้น ภารกิจเร่งด่วนที่สุดขององค์กรยุคใหม่ คือ เราจะเปลี่ยนขุมทรัพย์ที่อยู่ในตัวคน ให้กลายเป็นสินทรัพย์ถาวรขององค์กรได้อย่างไร ก่อนที่มันจะหายไปตลอดกาล?

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการทำงานแบบไฮบริด (Hybrid Work) ที่เราไม่ได้พบเจอกันทุกวัน

-------

AI: กุญแจดอกสำคัญสู่ขุมทรัพย์ความรู้

นี่คือจุดที่ ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ไม่ได้เป็นเพียงจินตนาการอีกต่อไป แต่จะเข้ามาเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยแก้ปัญหาเหล่านี้ได้จริง

✅ เราสามารถค้นหาข้อมูลในองค์กรได้เหมือนคุยกับผู้เชี่ยวชาญ

✅ AI สามารถสรุปรายงานการประชุมที่ยาวเหยียดให้เราได้ในไม่กี่นาที

✅ เราสามารถคาดการณ์ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ล่วงหน้าจากการวิเคราะห์ข้อมูลและองค์ความรู้ทั้งหมดที่เรามี

การนำ KM มาปรับใช้ในนิยามใหม่นี้ คือหัวใจของการขับเคลื่อนองค์กรสู่ความเป็นเลิศ และคือคำตอบโดยตรงของการยกระดับคะแนน PMQA 4.0 หมวด 4: การวัด วิเคราะห์ และการจัดการความรู้ ซึ่งเน้นย้ำถึงการนำองค์ความรู้มาใช้แก้ปัญหา เรียนรู้ และพัฒนาส่วนราชการอย่างแท้จริง

-------

ในวันพรุ่งนี้ เราจะมาเจาะลึกกันต่อว่า จากข้อมูล (Data) ที่ล้นทะลัก เราจะเปลี่ยนมันให้กลายเป็น "ปัญญา (Wisdom)" ขององค์กรได้อย่างไร โปรดติดตามครับ!